gửi bởi tancogiaoduyen » Thứ 7 Tháng 6 27, 2015 2:56 pm
Kính thưa quý vị tri âm,
Do có nhiều bạn hữu cùng quý học giả, phóng viên muốn tìm hiểu về thể loại VĂN TẾ NAM BỘ XƯA, cụ thể là bài văn tế mà Solomonvietnam đã đọc trong buổi cúng hôm nay trước linh sàn của GS.Khê. Do vậy, tôi xin phép được trình bày đôi điều như sau:
- Văn tế có ít nhất 2 phần: Phần TÁN và Phần THÁN
TÁN có nghĩa là tán dương công lao lớn mà người vừa khuất đã cống hiến trong cuộc đời của họ, góp phần hữu ích trong xã hội.
THÁN có nghĩa là đau buồn khi phải mất đi người tài đức, tiếc nuối một người thân.
TÁN tính dương, theo nhạc thì thường dùng hơi xuân-vui tươi nhưng hòa kính vì đây là niềm vui thể hiện trong tang lễ, không phải cái vui bình thường.
THÁN có tính âm, theo nhạc thì thường dùng hơi ai-buồn rưng rứt, não lòng, ai oán.
Số lượng câu chữ thường không quy định lắm nhưng phải vần điệu, luật bằng trắc khá tùy hoàn cảnh và trình độ của người viết nhưng câu chữ phải vừa và đủ, ý tứ sâu sắc. Thể loại thường dùng là THẤT NGÔN BÁT CÚ ĐƯỜNG LUẬT, CỔ PHONG, LỤC BÁT, HỊCH...để diễn tả.
Từ năm 2000, tôi may mắn được ông ngoại là NGUYỄN VĂN HIỀN, một nhà Nho Nam Bộ có chút vốn luyến chữ nghĩa HÁN NÔM và thi văn mà dạy tôi để sử dụng khi cần vì sợ sau này không ai để ý mà sử dụng nữa.
Nay, nhơn dịp được sự đồng ý của Gia đình GS.KHÊ và BTC TANG LỄ, các cơ quan nhà nước cho phép, tôi đã viết nên bài VĂN TẾ GS-TS TRẦN VĂN KHÊ và đã đọc trước linh sàn GS.KHÊ. Bài VĂN TẾ này tôi đã viết theo thể TÁN-TÁN-THÁN (Dương-Dương-Âm) để tạo ra QUẺ TỐN tượng trưng cho Gió. Mà đã là Gió thì rất ung dung, tự toại nhằm kính chúc GS.KHÊ sự thanh thản nhẹ nhàng, Tây Phương Cực Lạc quốc độ.
Quẻ TỐN nằm ở hướng Đông Nam trong Bát Quái Hậu Thiên, đây cũng là điểm của THÌN (RỒNG) nhằm có ý chúc Phúc cho quý quyến an lành, đại cát.
Xin phép được chia sẻ bài VĂN TẾ ấy như sau:
VĂN TẾ GS-TS TRẦN VĂN KHÊ
Người soạn: Môn sinh HỒ NHỰT QUANG
"Vọng thỉnh hương linh Đại Đức Ân Sư Trần tánh Văn Khê tức hiệu, ngươn sanh Tân Dậu niên canh, Ất Mùi Lục Ngoạc, Mậu Tý Nhị Thập Nhựt Lương Thời, trú sanh Việt Nam Quốc, Mỹ Tho Tỉnh, Châu Thành Huyện, Vĩnh Kim Thôn; Tử niên Ất Mùi niên canh, Ngũ Ngoạc, Cửu Nhựt, lương thời, hưởng thọ Cửu Thập Ngũ Tế, vọng thỉnh, vọng thỉnh tựu vị bổn bàn thinh văn tế!
Chúng đồ cảm đức đại trí đại năng đại hiền, công đức vô lượng ân sư, cung kính dâng hương thượng lễ, châm tửu sơ tuần, giai quỳ kỉnh bái! Nhị bái!
<Tán>
Quý thay…quý thay…
Trần gia bốn đời rạng trứ danh,
Cầm ca nối nghiệp chí hùng anh.
Văn-võ bảng khoa đều xuất chúng,
Đức-tài kinh sử thảy đều rành.
Làu thông kim cổ, Tây sang Á,
Nhạc khí, thư văn, học- hiểu- hành!
Cư trần lạc đạo, phương châm sống,
Hoan hỷ độ tha, tính hạnh lành!
<Tán>
Cảm phục! Cảm phục!
Đại trí ân sư, văn minh kim cổ
Đại năng ân sư, nhạc cụ am tường!
Đại hiền ân sư, giáo dưỡng chúng đồ,
Trí huệ tinh thông, trung cang tiết liệt,
Vị nước vị dân, tận lực tận tâm.
Bằng hữu tri âm, tứ phương giai thoại!
Hoan hỷ hoan hỷ! Chúng đồ hưởng phúc ân sư, khắc cốt minh tâm-minh tâm kiến tánh-thành thục tánh nhơn-thành nhơn chi mỹ-hữu ích nhơn sinh-quốc gia cường thạnh-thế gian cát hành! Đại hoan hỷ! Chúng đồ châm tửu nhị tuần! Bình thân giai quỳ!
<Thán>
Than ôi!
Vãng vãng Tây Phương bật thảo điêu tàn do vị tử,
Hồn quy thọ vực, đàm hoa lạc khứ hữu dư hương!
Hỡi ơi!
Thống thiết can trường âm dương ly biệt,
Nhật-Nguyệt lu mờ, cám cảnh thay!
Ân sư ơi,
Hồi nào giáo dưỡng chúng con,
Thương cha mến mẹ, giữ tròn đạo nhân,
Làm người mến nước thương dân,
Mượn nhạc dạy đạo ân cần trước sau!
Chứ…bây giờ về cõi nơi nao,
Tơ đàn đã dứt không sao kiếm tìm.
Chúng con ôm ngọn đuốc truyền,
Lòng son nặng trĩu, đôi hàng lụy rơi…
Thôi thôi nay phải xa rồi,
Thầy về chốn ấy vui vầy non Tiên.
Chúng con nguyện giữ đạo truyền,
Cho hồn dân tộc mọi miền sáng soi!
Dẫu đi góc biển chân trời,
Chúng con nguyện giữ những lời Thầy khuyên.
Cầu xin Bát Nhã Phật Thuyền,
Rước hồn lương thiện về miền an vui.
Thôi thôi, đến cảnh chia phui,
Chúng đồ vĩnh biệt, không nguôi não nùng!
Than ôi…
Bao giờ đến cảnh tương phùng,
Bao giờ quên được nhớ nhung mơ màng.
Chúng con nam nữ hai hàng,
Giai quỳ đãnh lễ, lệ tràn tiễn đưa!
Xin vĩnh biệt, xin vĩnh biệt, chứ ôi thôi xin vĩnh biệt…
NAM MÔ A-DI-ĐÀ PHẬT! NAM MÔ A-DI-ĐÀ PHẬT! NAM MÔ A-DI-ĐÀ PHẬT!
LỄ TẤT!"
Xin chân thành cảm ơn quý bằng hữu xa gần, nhất là những vị yêu mến chương trình VINH DANH VĂN HÓA NAM BỘ từ các tỉnh xa như Tiền Giang, Biên Hòa, Bình Dương...về cùng Solomonvietnam làm cho buổi TẾ LỄ thêm phần long trọng. Điều xúc động nhất trong lòng mỗi chúng ta là Nhạc sư VĨNH BẢO cũng đã sang để tế GS.Khê bằng những bài tế không lời, chỉ là những tiếng nhạc mà khi cung bậc cất lên là ai cũng não nùng rơi lệ! Vinh dự thay, ngay trong thời buổi này, THẾ KỶ 21 này-cái thế kỷ mà nhiều học giả thất vọng vì con người ta chạy đua theo danh lợi, vật chất, trọng tiền tài mà hay quên đi tình cảm:
"Đời thành chợ, đời sao trường cữu,
Khi tình thâm treo trên giá lợi danh!"
vậy mà còn đó hình ảnh của đôi bạn-tuy khác nhau về diện tích nhà cửa, khác nhau về sự trứ danh nhưng có chung một tình yêu âm nhạc, có thể gọi là tri âm. Âm nhạc-chỉ có âm nhạc của người này mới an ủi cho người kia có thêm khả năng chống với đau đớn của bệnh tật, và chỉ có âm nhạc của người này mới giúp người kia thanh thỏa nỗi lòng để về với muôn đời.
Họ đã trở thành bất diệt và là tấm gương sáng cho hậu thế noi theo về một nền tảng đạo đức rất cao đẹp, rất VIỆT NAM!
Xin cúi đầu kính chúc người ra đi được an nhàn nơi thế giới đại từ! Xin kính chúc Nhạc sư VĨNH BẢO sức khỏe dồi dào và tình yêu văn hóa-âm nhạc không bao giờ tắt để truyền cho hậu thế!
Xin được thành tâm tri ân và xin chúc phúc tất cả quý vị,
Đại hoan hỷ,
Solomonvietnam
Lúc 28/06/2015 01:00 GIA ĐỊNH
